عزاداری محرم؛ از آزادی نسبی در جمهوریت تا محدودیت‌های شدید در دورهٔ طالبان
کابل – دای‌نیوز:
با فرارسیدن ماه محرم، فضای عمومی در مناطق شیعه‌نشین افغانستان بیش از هر زمان دیگری تحت کنترل و محدودیت‌های شدید رژیم طالبان قرار گرفته است. مقایسه وضعیت عزاداری در دوران جمهوریت با امروز، نشان می‌دهد که مراسم محرم از یک آیین آزاد و پرشور، به مناسکی محدود، خاموش و تحت نظارت امنیتی بدل شده است.
در دوران جمهوری اسلامی افغانستان (۲۰۰۱–۲۰۲۱)، عزاداری‌های محرم در شهرهایی چون کابل، هرات، بامیان، مزارشریف و غزنی با مشارکت گسترده مردم در خیابان‌ها برگزار می‌شد. نصب پرچم‌ها و کتیبه‌های سوگواری، پخش نوحه با بلندگو، راه‌اندازی دسته‌های عزاداری و حتی پوشش رسانه‌ای، بخشی از آزادی‌هایی بود که شیعیان از آن برخوردار بودند. نیروهای امنیتی دولت جمهوریت با بستن جاده‌ها و تأمین امنیت مسیرها، تلاش می‌کردند تا از عزاداران، به‌ویژه در برابر تهدیدات گروه‌های تروریستی مانند دا-عش، محافظت کنند.
اما با بازگشت طالبان به قدرت در ماه اسد ۱۴۰۰، سیاست رسمی این گروه مبتنی بر محدودسازی و گاه سرکوب مراسم مذهبی شیعیان بوده است. در آستانهٔ اوج مراسم محرم ۱۴۴۷، منابع محلی در کابل، هرات و غزنی گزارش داده‌اند که نیروهای طالبان از برافراشتن پرچم‌های حسینی در معابر عمومی جلوگیری کرده و برگزاری هرگونه مراسم خیابانی را ممنوع اعلام کرده‌اند.
یکی از ساکنان دشت‌برچی کابل در گفت‌وگو با دای‌نیوز اظهار داشت:
«طالبان هشدار داده‌اند که فقط در فضای بسته می‌توان مراسم برگزار کرد. حتی برای نصب پرچم در صحن مسجد نیز نیاز به تأیید شفاهی داریم.»
با وجود ادعای طالبان مبنی بر «نگرانی‌های امنیتی» برای اعمال این محدودیت‌ها، فعالان مذهبی و مدنی اقدامات این گروه را تلاشی سیستماتیک برای حذف تدریجی نمادهای دینی شیعیان در فضای عمومی می‌دانند.
به باور تحلیل‌گران، محرم به‌عنوان مهم‌ترین مناسبت آیینی شیعیان، در رژیم طالبان به یک پدیدهٔ امنیتی و کنترل‌شده بدل شده؛ پدیده‌ای که آزادی مذهبی شهروندان را به‌شدت تهدید می‌کند و خاطرات همزیستی مذهبی در دوران جمهوریت را در ذهن مردم کمرنگ می‌سازد.
خبرگزاری دای‌نیوز
